AI wspiera samorządy i mieszkańców

Wirtualni doradcy, czyli chatboty wspierające bieżącą obsługę obywateli, to obecnie najbardziej znany i popularny sposób wykorzystania automatyzacji przez samorządy. Jednak potencjał sztucznej inteligencji wykracza daleko poza ten obszar. AI pomaga zwiększać komfort życia mieszkańców i podnosi jakość usług publicznych. Jej zastosowanie może pozytywnie wpłynąć na płynność transportu miejskiego, co przekłada się na ograniczenie korków, a tym samym emisji spalin. AI wspiera także pracę gospodarki wodno-ściekowej poprzez stały nadzór nad zużyciem wody i prognozowanie awarii. Może wspomagać planowanie przestrzenne. To tylko niektóre przykłady.

Stan na dziś

– Prowadzimy dwa projekty pilotażowe związane z wykorzystaniem możliwości, które oferuje AI. Jeden, bazujący na danych pochodzących z dokumentów wejściowych oraz wiedzy na temat zakresu działania poszczególnych wydziałów, dokonuje dekretacji korespondencji do właściwych odbiorców, oferując również streszczenie pisma. Docelowo system ma być zintegrowany z obiegiem dokumentów tak, aby analizować pisma wpływające do urzędu. Drugi z pilotaży dotyczy możliwości wykorzystania AI przez urzędników w celu szybszego poszukiwania informacji na bazie dokumentów wewnętrznych, takich jak zarządzenia czy uchwały. Model przygotowuje również streszczenia pism i odpowiada na prompty zadawane w języku naturalnym – opowiada Janusz Popielewski, dyrektor wydziału informatyki Urzędu Miasta Bydgoszcz, i dodaje, że AI jest od wielu lat wykorzystywane w systemach wspomagających pracę monitoringu miejskiego czy systemów ITS.

Sztuczna inteligencja pomagała też w zarządzaniu ruchem drogowym we Wrocławiu. Do końca 2024 r., przez trzy lata, miasto wykorzystywało we współpracy z firmą Neptis nowoczesne rozwiązanie. Mowa o platformie, która integrowała dane z różnych źródeł – m.in. z miejskich kamer detekcyjnych, czujników ruchu i informacji FCD (Floating Car Data), które były automatycznie anonimizowane, a następnie prezentowane w formie przejrzystych map i wykresów. Platforma z AI pozwalała m.in. na punktowy pomiar liczby pojazdów, analizę opóźnień i identyfikację korków, wykrywanie zdarzeń losowych oraz analizę tras przejazdów i wykrywanie ruchu przelotowego.

Jak mówi Monika Dubec z UM Wrocław, miasto myśli nad kontynuacją tego projektu. Dodaje, że w stolicy Dolnego Śląska wdrożono też innowacyjne rozwiązania technologiczne oparte na sztucznej inteligencji, służące do automatycznego pomiaru i analizy ruchu rowerowego oraz pieszego. System, będący efektem projektów pilotażowych w ramach inicjatywy CityLab Wrocław, jest kluczowy dla oceny postępów w realizacji celów ,,Wrocławskiej polityki mobilności” oraz ,,Polityki rowerowej Wrocławia”. Automatyczne pomiary pozwalają natychmiast uzyskiwać informacje o natężeniu ruchu, co umożliwia sprawdzenie skuteczności działań promujących jazdę na rowerze. System opiera się na dwóch typach urządzeń: licznikach z czujnikami PIR (pasywny czujnik podczerwieni), które wykrywają ruch rowerowy niezależnie od prędkości i warunków pogodowych, działając samowystarczalnie dzięki panelowi i buforowi bateryjnemu, oraz kamerach z AI i rozpoznawaniem obiektów.

Poza tym sztuczna inteligencja, od czasu pandemii Covid-19, służy we Wrocławiu do kontaktu z mieszkańcami i turystami, zapewniając szybki dostęp do aktualnych, zweryfikowanych informacji. Pełni także rolę informacji turystycznej 24 godz. na dobę/7 dni w tygodniu, pomagając znaleźć atrakcje, wydarzenia, restauracje, trasy spacerowe i rozkłady jazdy.

Na podstawie zapytań miejski chatbot pomaga miastu lepiej rozumieć potrzeby mieszkańców i odwiedzających.

– Miasto rozwija rozbudowaną sieć miejskich chatbotów, które funkcjonują na innych oficjalnych kanałach, takich jak Visit Wroclaw (Facebook), Krasnale.pl i Instagram krasnale (pomoc w odkrywaniu wrocławskich krasnali) czy wroclaw_official (Instagram). Miasto planuje dalsze inwestycje w rozwój AI w tym obszarze, m.in. obsługę w nowych językach, rozszerzenie bazy wydarzeń, wystaw i restauracji, możliwość otrzymywania powiadomień o aktualnych atrakcjach, lokalizator krasnali oraz zabawy i konkursy tematyczne z udziałem chatbotów – informuje Monika Dubec.

Kamera z użyciem sztucznej inteligencji wykrywa i bada pieszych oraz rowerzystów także w Gdyni, która korzysta już z rozwiązań z zakresu inteligentnej mobilności, zarządzania energią, odpadami czy też ochrony środowiska. W przypadku rowerzystów chodzi o efektywniejsze analizowanie ruchu z uwzględnieniem jego wszystkich uczestników, a nie tylko zmotoryzowanych. Jak mówią samorządowcy, to droga do celu, którym jest tworzenie miasta przyjaznego mieszkańcom, gdzie innowacyjne rozwiązania wspierają ekologiczne i bezpieczne formy mobilności. Kamera jest na razie rozwiązaniem testowym. Pozwoli przygotować raport, który pomoże w podjęciu decyzji co do dalszego rozwoju infrastruktury dla pieszych i rowerzystów.

Dalszy rozwój

W Częstochowie, jak informuje Włodzimierz Tutaj, rzecznik prasowy UM, rozważana jest implementacja i użycie Chata GPT jako modułu wspierającego osoby pragnące załatwić sprawę w urzędzie. Na razie ogólnodostępne narzędzia AI mogą być wykorzystywane indywidualnie jako pomoc w pracy przez poszczególnych urzędników, np. przy tworzeniu tekstów, pism urzędowych czy wyszukiwaniu potrzebnych informacji.

– Rozwój AI w administracji publicznej w Częstochowie, podobnie jak w innych miejscach, musi oprzeć się na regulacjach prawnych i rozwoju systemu e-usług z wykorzystaniem AI na poziomie krajowym, aby były to rozwiązania spójne, bezpieczne dla urzędowych baz danych, zgodne z obowiązującym prawem i jak najbardziej przyjazne dla użytkowników – wskazuje Włodzimierz Tutaj.

Wrocław wykorzystuje chata AI w rekrutacjach do szkół i przedszkoli. Nowa funkcja została zintegrowana z miejskim systemem naboru i automatycznie uruchamia się po zalogowaniu użytkownika. Jak wyjaśnia Marcin Miedziński z departamentu edukacji Urzędu Miejskiego we Wrocławiu, głównym celem wdrożenia było zapewnienie łatwego, szybkiego i całodobowego dostępu do rzetelnych informacji o zasadach naboru, kryteriach oraz wszystkich kwestiach formalnych, które zwykle budzą pytania i wątpliwości rodziców.

– Chat AI skutecznie odpowiada na pytania, zastępując konieczność kontaktu telefonicznego lub mailowego z urzędem. Rozwiązanie to nie tylko wspiera rodziców, lecz także buduje bazę wiedzy, która może być i będzie rozwijana i udoskonalana w kolejnych latach – mówi Marcin Miedziński i dodaje, że w tegorocznej rekrutacji do przedszkoli z asystenta korzystała średnio co druga osoba zapisująca dziecko do wrocławskiej placówki.

Do wykorzystania sztucznej inteligencji w codziennej pracy przygotowuje się Warszawa. W tym celu opracowano dwa dokumenty. Pierwszy, „Kierunki odpowiedzialnego wykorzystania generatywnej sztucznej inteligencji w Urzędzie m.st. Warszawy”, to przewodnik dla pracowników urzędu zawierający praktyczne wskazówki i przykłady dotyczące wykorzystania GenAI. Będzie aktualizowany i rozwijany wraz z postępem technologii i zdobywanymi doświadczeniami. Drugi dokument, „Warszawski kodeks GenAI”, skierowany jest do mieszkańców i interesariuszy miasta, zawierając zbiór zasad i wartości dotyczących stosowania sztucznej inteligencji w urzędzie. Jak tłumaczą samorządowcy, ważne jest, by GenAI dawało korzyści mieszkańcom, jak i urzędom, ale też by jego wykorzystanie w administracji publicznej było odpowiedzialne i etyczne.

– Bezpieczeństwo danych osobowych jest priorytetem, bo zapewnia podwójną ochronę danych wprowadzanych i generowanych przez GenAI. Wprowadzono także system podwójnej weryfikacji, czyli zasadę „drugiego spojrzenia” przy ważnych decyzjach, co zabezpiecza przed ryzykiem – mówią przedstawiciele UM Warszawa.

Szczególna pozycja administracji

Pomimo licznych korzyści i przykładów zastosowania wdrażanie AI w samorządach napotyka na bariery.

– Możliwości techniczne nie muszą być ograniczeniem, zwłaszcza gdy nie przetwarzamy danych osobowych, co pozwala na zakup gotowych rozwiązań komercyjnych. Infrastruktura wykorzystywana do naszych pilotaży wewnętrznych nie jest tak rozbudowana jak komercyjne rozwiązania bazujące na ogromnych zbiorach danych, ale nie jest obecnie ograniczeniem do zastosowań wewnętrznych czy wspomagania własnych procesów administracyjnych – mówi Janusz Popielewski.

Samorządowcy zwracają uwagę na wyzwanie, którym jest implementacja odpowiednich przepisów. AI w sektorze publicznym musi spełniać określone standardy prawne i regulacyjne, takie jak przepisy o ochronie danych osobowych czy wymagania dotyczące transparentności. Istnieje również wiele zagrożeń wynikających z jakości danych wejściowych i braku kontroli nad procesem decyzyjnym. Administracja musi podejmować decyzje na bazie danych wiarygodnych, które stanowią źródło prawdy, a nie na przybliżonych odpowiedziach czy wyobrażeniach modeli AI.

W 2024 r. wszedł w życie unijny AI Act, którego głównym celem jest uregulowanie ogólnych zasad wdrażania mechanizmów sztucznej inteligencji. Podzielono systemy AI na główne grupy: systemy niedopuszczalnego ryzyka (zakazane), wysokiego ryzyka, szczególnego ryzyka w zakresie przejrzystości oraz minimalnego.

– Z wdrożeniem każdego z nich wiążą się konkretne zakazy, nakazy i obostrzenia – podkreśla Janusz Popielewski i zwraca uwagę na transparentność oraz przejrzystość działań systemów AI, kwestię opracowania polityki ich stosowania wraz z odpowiednimi procedurami nadzoru, zakaz niektórych praktyk, takich jak np. masowy nadzór biometryczny, a także na ocenę ryzyka związanego z użytkowaniem sztucznej inteligencji i posiadanie odpowiednich kompetencji przez pracowników.

PAO

Organizator:

Współorganizator